مشکلات خواب کودکان، چند پرسش و پاسخ

این مطلب پرسش و پاسخ در مورد مشکلات خواب کودکان است. با ما همراه باشید.

پرسش: چطور می توان از مشکلات خواب کودکان پیشگیری کرد؟

پاسخ: 

بیشتر مادران بدون توجه به رفتار خود با کودک و چگونگی محیط داخلی کودک، از پزشک درخواست داروی خواب می کنند. اگر پزشک تمام جریان روز و شب کودک و رفتاری را که پدر و مادر و اطرافیان با او دارند بررسی کند، علت معلوم می گردد و پزشک متخصص کودکان می تواند توصیه های لازم را بنماید. به طور مثال، هنگام گذاردن کودک بر روی تخت یا گهواره، ممکن است کودک گریه کند. اغلب مادران یک روز او را بغل می کنند و با او بازی می کنند، روز دوم به کودک شیر می دهند در روز سوم کودک را رها می کنند تا گریه کند و خسته شود و به خواب برود. کودک از این رفتار مادر گیج می شود و مشکل خوابیدن او ادامه خواهد یافت. با کودک باید با یک روش و در یک جهت عمل شود تا کودک به آن عادت کند. چون روز و شب برای کودک معنی ندارد، بنابراین باید کودک را از همان روزهای اول تولد به صحیح خوابیدن آموزش دهید. برای برقراری عادت به روش صحیح، از همان روزهای اول تولد، کودک را در روز برای شیر خوردن بیدار کنید و در هنگام شب اجازه دهید که هرچه کودک خواست بخوابد، در این صورت کودک در سه ماهگی ۱۲ ساعت در شب می خوابد. نظم و برقرار کردن عادت خواب بسیار مهم است و مهم تر از آن، ادامه یافتن آن نظم و عادت است؛ کودک باید بداند که ساعت خوابیدن است و باید بخوابد.

قبل از اینکه کودک بخوابد، باید اعمالی که منجر به فعالیت بدنی می شود، انجام ندهد. نباید به وسیله تلویزیون، رادیو و قصه های هیجان آور تحریک شود. قصه های مورد علاقه کودک یا وقایع خوب و خوش روز، اظهار محبت و نوازش کودک و بالاخره حمام کردن او (شرکت دادن کودک در آماده کردن حمام بعد از دو سالگی لازم است)، او را به سمت خواب می کشاند.

پرسش: آیا می توانم کودک را در تخت خواب و کنار خود بخوابانم؟

پاسخ: 

برای مادرانی که کودک را از شیر خود تغذیه می کنند، خواباندن کودک در تخت خواب مادر راحت می باشد، زیرا لازم نیست مادر بلند شود و به سراغ کودک برود و بلافاصله می تواند به او شیر بدهد. این عمل برای چند ماه اول مشکلی به وجود نمی آورد، بنابراین او را در وسط تختخواب خود قرار دهید تا امکان افتادن او از تختخواب کم شود، ولی این عمل نباید ادامه یابد، زیرا بعدا به سختی می توان این عادت کودک را شکست.

پرسش: محل خواب کودک باید چگونه باشد؟

پاسخ: 

هر شیرخواری باید تختخواب مخصوص خود که دو طرف آن با نرده بسته می شود و کف محکم دارد، داشته باشد. برای زیر سر کودک احتیاج به بالش نیست. کودکان بزرگ نیز باید تختخواب جداگانه داشته باشند، زیرا کودک هم راحت تر می خوابد و هم از انتشار عفونت از یک کودک به کودک دیگر جلوگیری می گردد.

هنگام خواباندن کودک، پاهای او را در انتهای تخت، گهواره یا ساک قرار دهید تا کودک لول نخورد و پایین تر نرود و از خواب بیدار نشود. لحاف و پتوی کودک باید سبک باشد و با درجه حرارت محیط تطبیق داشته باشد. بیشتر کودکان کوچک در هنگام خواب، پتو و لحاف را از روی خود دور می کنند، بنابراین باید لباس خواب کودک به صورتی باشد که او را کاملا بپوشاند و مخصوصا در فصل سرما کودک را گرم کند. بهتر است لباس نخی قابل کش آمدن یا کیسه ای شکل به تن کودک نمایید.

کودک من در خلال شب چندین مرتبه بیدار می شود و موجب خواب آلودگی و بی حوصلگی من در روز بعد می شود، چه کنم کودکم سرتاسر شب بخوابد؟

پاسخ: مقاومت کردن در هنگام خوابیدن و هم چنین بیدار شدن کودک در طول شب، یکی از شکایات شایع پدر مادرهاست. آمارها از کشورهای مختلف نشان می دهد که ۲۰ و ۳۰ درصد کودکان یک تا سه ساله در هنگام خوابیدن مقاومت می کنند یا در خلال شب به دفعات بیدار می شوند. در کشور ما به علت توجه بیشتر مادران به کودکان، این نسبت بیشتر می باشد، زیرا مادر با کوچکترین صدای کودک در خلال شب، چراغ ها را روشن می کند، کودک را در بغل می‌گیرد، با او صحبت می کند و به او شیر می دهد، بنابراین کودک با این وضع عادت می کند و به دفعات در خلال شب بیدار می شود. بعضی از مادران به علل مختلف (رعایت حال شوهرشان که باید فردا به سر کار برود، رعایت حال همسایه ها و بیدار نشدن کودکان دیگر) اجازه نمی دهند که کودک گریه کند، بنابراین کودک به بیدار شدن مکرر و شیر خوردن عادت می کند و واکنش شرطی به وجود می آید و هر شب بیدار می شود. مادران باید به مطالب زیر توجه نمایند:

اگر مادر می‌خواهد کودکش در خلال شب بخوابد، باید از چهار ماهگی به بعد هنگام بیدار شدن و گریه کردن او در طول شب، ابتدا به سراغ او برود و ببیند مشکلی نداشته باشد، اگر کهنه اش را خیس کرده است، بدون این که او را در بغل گیرد و به او شیر دهد، کهنه او را عوض کند و موقعی که کودک مشکل جسمی ندارد، نباید به گریه او توجه کند.

کودک را از ساعت ۴ بعد از ظهر تا موقع خوابیدن خودتان بیدار نگه دارید. اگر شما بخواهید این کار را ناگهان انجام دهید مشکل خواهد بود، ولی اگر هر روز کودک را نیم ساعت دیرتر بخوابانید، پس از چند روز کودک در تمام ساعات ذکر شده بیدار خواهد بود.

اگر کودک در خلال شب بیدار شد و مختصری گریه کرد، قر زد یا تکان خورد، بلافاصله نزد او نروید و او را بغل نکنید، زیرا معمولاً خود کودک دو مرتبه به خواب خواهد رفت. اگر مادر چنین کاری بکند، واکنش شرطی به وجود می آید و او عادت می کند و هر شب بیدار می شود.

هنگام خواباندن کودک، هر شب او را در محل خواب خود (گهواره، تخت یا کف اتاق) بخوابانید و محل خواب او را هر شب عوض نکنید. بعضی از مادران، کودک را یک شب کنار خود و شب دیگر روی تخت یا گهواره و شب دیگر روی تخت کودک دیگر می خوابانند. اگر کودک در هنگام شب گریه کرد، او را روی تخت خود و کنار خود نیاورید.

اگر کودک در خلال شب آنقدر گریه کرد که لازم بود او را بغل کنید، پس از بغل کردن و آرام شدن دوباره روی تخت خود بگذارید، هیچ گاه به او شیر یا آب قند یا غذا ندهید.

پرسش: آیا دارویی وجود دارد که پزشک برای بهتر خوابیدن کودک بتواند تجویز نماید؟

پاسخ: 

تغذیه کافی و سالم، آماده کردن کودک برای خواب، عادت دادن کودک هر روز و شب در ساعت معین و مشخصی در رختخواب خود بخوابد، در خوابیدن کودک موثر است. دادن دارو مشکل خواب کودک را حل نخواهد کرد. پدر و مادر باید مشکل کودک را بشناسند و برطرف کنند. به طور مثال: بعضی از مادران هنگام شب به دفعات از پستان خود به کودک شیر می دهند و در نتیجه کودک به بیدار شدن و شیرخوردن عادت می کند و موجب بی خوابی کودک و پدر و مادر و اطرافیان می گردد. چنین مادرانی باید در روز کودک را کاملاً شیر دهند و سیر کنند تا نیاز به شیر خوردن در شب نداشته باشند.

هیچ دارویی را نمی‌توان جانشین عادت دادن شیرخوار یا کودک نمود، مادر باید کودک را در روز و شب در ساعت معینی بخواباند تا نظم و ترتیب خوابیدن عادت وی گردد.

بعضی از پزشکان داروهای زیر را برای خواباندن شیرخوار و یا کودک تجویز می نمایند:

داروی ملاتونین:

این دارو هورمونی است که هنگام تاریکی شب در مغز انسان ترشح می شود و انسان به خواب می رود. مصرف این دارو ممکن است اعتیاد و عوارض غیر قابل پیش بینی در کودک به وجود آورد.

داروی آنتی هیستامین مانند دیفن هیدرامین، هیدروکسی زین: 

این داروها را نباید در سنین کوچک تر از ۳ سال و مخصوصاً در کودکان کوچکتر از شش ماه به کار برد زیرا موجب پرتحرکی، بدخلقی و بی قراری در شب و خواب آلودگی در روز می گردد، مگر زیر نظر پزشک و مدت بسیار محدود.

داروهای گیاهی: 

داروهای گیاهی ممکن است عوارضی ایجاد کنند و اعتیاد به وجود آورند.

بنزودیازپام ها: 

این داروها مانند قرص دیازپام در بزرگسالان تجویز می شود، ولی تجویز آن در کودکان مطالعه نشده است.