کنترل ادرار در کودکان، نحوه پیشگیری از این مشکلات

تکامل یافتن اعصاب و عضلات کودک: 

بعضی از کودکان زودتر موفق به کنترل اسفنکترهای مثانه و مقعد خود می گردند و این حالت ارثی است.

آموزش کنترل ادرار و زمان آموزش دادن: 

زمانی که کودک آماده یادگیری است، باید به او آموزش دهید، اگر کودک مقاومت می کند، آموزش دادن اثر منفی خواهد داشت. بعضی از مادران آموزش دادن را فراموش می کنند و جلوی دستگاه تناسلی کودک ۴ ساله خود کهنه می گذارند که صحیح نیست.

زمان نشان در کودک روی توالت پلاستیکی: 

بهترین زمان برای نشاندن کودک روی لگن پلاستیکی، بعد از غذا یا پس از بیدار شدن از خواب می باشد. اگر کودک پس از یکی دو دقیقه ادرار نکرد، نباید اصرار کنید، ولی عمل نشان روی لگن باید ادامه یابد تا کودک عادت کند.

واکنش شرطی: 

موقعی که ناحیه باسن کودک با لبه لگن پلاستیکی تماس پیدا می کند، حس دفع ادرار در کودک به وجود می آید، این حالت را واکنش شرطی می نامند. اگر نشاندن کودک روی لگن به عنوان تنبیه باشد، کودک ادرار نخواهد کرد و واکنش شرطی غلط به وجود می آید.

برای آموزش صحیح کنترل ادرار در کودکان و پیشگیری از مشکلات عدم کنترل ادرار، به نکات زیر توجه نمایید:

– بیشتر مشکلات ناشی از کنترل ادرار کودکان، این است که مادر با زور و فشار خواسته است کودکش مانند کودکان بزرگ تر و بزرگسالان در موقع خود به دستشویی برود و ادرار کند. مادر باید اجازه دهد که کودک بر حسب توانایی و تکامل عصبی و عضلانی خود این مرحله رشد را طی کند. عضلات مثانه و مقعد کودک کوچکتر از دو سال هنوز تکامل یافته است که بتواند ادرار و مدفوع خود را کنترل کند، بنابراین مادر باید منتظر زمانی باشد که کودک آماده کنترل است و اگر زودتر شروع گردد، موفقیت به دست نخواهد آمد.

– گرچه دخترها معمولا زودتر از پسرها ادرار و مدفوع خود را کنترل می کنند، ولی هر پدر و مادری باید توجه داشته باشد که بیشتر کودکان در سنین ذکر شده ادرار و مدفوع خود را کنترل نمی کنند.

– مثانه بعضی از کودکان، کوچک و حجم ادراری که در آن جا می گیرد کم است، بنابراین کودک نباید به خاطر یک مسئله ارثی سرزنش کنید و خدای ناکرده تنبیه نمایید.

– کودکان ممکن است ساعت ها مشغول بازی کردن یا تماشای تلویزیون باشند و به توالت نروند، در نتیجه مثانه آن ها کاملا پر می شود و زمانی می رسد که کودک قادر نیست به توالت برود و ناگهان فریاد می کشد و نمی تواند از محلی که ایستاده است حرکت کند و خود را خیس می کند، بنابراین مادران باید در موقعی که کودک مدت زیادی ادرار نکرده و مشغول بازی است، به او یادآوری کنند که به توالت برود.

– بعضی از مادران بیش از آنچه گفته شد از کودک خود انتظار دارند و بعضی دیگر توجهی نمی کنند، هر دو حالت در کنترل ادرار و مدفوع کودک اختلال به وجود می آورد.

– مادرن باید توجه داشته باشند که کودکان در ۲/۵ سالگی در خلال روز در شلوار خود ادرار نمی کنند. در سه سالگی، تقریبا نیمی از کودکان در شب در رختخواب خود ادرار نمی کنند. در ۳/۵ سالگی، ۷۵ درصد آن ها در شب و روز لباس خود را تر نمی کنند و در ۵ سالگی، ۹۰ درصد کودکان در شب و روز لباس خود را تر نمی کنند، یعنی از هر ۱۰ کودک، یک نفر دچار شب ادراری می باشد.

– اگر کودک شما قبلا ادرار خود را کنترل می کرده، ولی دوباره خود را تر می کند، به نظر می رسد مسئله ای مانند نگرانی، ترس، مشکلات خانوادگی یا مسائل مدرسه در میان باشد که باید به آن توجه کرد. از طرف دیگر بی اختیاری موقتی و از دست دادن کنترل ادرار نیز ممکن است در نتیجه ابتلای کودک به یک بیماری و حتی دندان درآوردن باشد که خود به خود از بین می رود.

– برای نشاندن کودک روی توالت، باید لگن پلاستیکی اندازه او انتخاب نمایید، کودک نمی تواند از توالت های معمولی استفاده کند. قبل از نشاندن کودک روی توالت، شیاف یا تنقیه به کار نبرید. بعد از هر نوبت نشستن کودک روی توالت پلاستیکی، آن را بشویید و ضدعفونی نمایید.

 اگر تصور می کنید که کودک در کنترل ادرار خود مشکلی دارد، باید با پزشک مشورت کنید، زیرا ممکن است کودک دچار عفونت ادراری یا ناهنجاری دستگاه ادراری باشد.

شب ادراری:

بعضی از کودکان پس از این که ادرار و مدفوع خود را کنترل کردند، ممکن است در شب رختخواب خود را خیس کنند، یا این که در طول روز خود را کنترل کنند، ولی شب اداری داشته باشند. چنین حالاتی معمولا نتیجه فشارهای روانی است که به کودک تحمیل می شود، یا ممکن است ارثی و سرشتی باشد، یا کودک مبتلا به ناهنجاری های دستگاه ادراری و یا عفونت ادراری باشد.

آموزش کنترل مدفوع

کنترل مدفوع در کودکان معمولاً قبل از کنترل ادرار برقرار می گردد، ولی زمان کنترل مدفوع در همه کودکان یکسان نیست.

در شیرخواران:

شیرخوار بعد از خوردن شیر به راحتی مدفوع می کنند. بر عکس بعضی از کودکان مخصوصا پسرها تا دو سالگی قادر به کنترل مدفوع نیستند.

۱۵ تا ۱۸ ماهگی:

کودکان در این سن بعد از غذا خوردن به علت واکنش معده روده ای مدفوع می کنند، بنابراین مادر باید بعد از غذا دادن به کودک او را روی لگن پلاستیکی بنشاند. زمان نشاندن کودک روی لگن نباید بیش از چند دقیقه باشد تا کودک کم کم به آن عادت کند. اگر کودک خسته شد، باید او را بلند کنید و اگر مدفوع کرد، از او تعریف و تمجید نمایید.

۱۸ ماهگی تا ۲ سالگی:

در این سن کودک به راحتی روی توالت پلاستیکی می نشیند، حتی عکس های کتاب را تماشا می کند.

۲/۵ تا ۵ سالگی:

کودک در این سن کاملا اسفنکتر مقعد خود را کنترل می کند و می تواند خود را نگه دارد و با فرصت کافی روی توالت بنشیند. در سن ۲/۵ تا ۵ سالگی، مادر باید لباس زیر کودک (شورت و شلوار) را طوری تهیه و به او بپوشاند که او به راحتی بتواند آن ها را از پای خود درآورد یا به مادر بگوید که می خواهد مدفوع کند.

در مواردی نادر بعضی از کودکان در این سن شلوار خود را کثیف می کنند. اگر چنین اتفاقی افتاد کودک را سرزنش نکنید.

نکات مهم در مورد کنترل مدفوع در کودکان

بعضی از مادران تصور می کنند که کودک باید هر روز مدفوع کند، ولی این تصور صحیح نیست. بعضی از کودکان یک روز در میان مدفوع می کنند، ولی اگر یبوست نداشته باشند، مهم نیست. بعضی از مادران نیز ممکن است مدفوع کودک را نگاه کنند و اگر کم باشد او را سرزنش کنند. اینگونه واکنش ها سبب مشکل دفع در کودک خواهد شد.

بعضی از کودکان در سن ۱۲ ماهگی تا ۲/۵ سالگی در موقع دفع، با مدفوع خود بازی می کنند، زیرا آنان نسبت به آنچه از بدنشان دفع می شود، کنجکاو هستند. مادر نباید نسبت به این حس کنجکاوی کودک نگران باشد و او را کودکی کثیف تصور کند.

کودکان دوست دارند مورد توجه پدر و مادر و اطرافیان قرار گیرند. هیچ چیز برای کودک لذت بخش تر از این نیست که همه افراد در مورد نخوردن غذا یا دفع ادرار و مدفوع او صحبت کنند. اگر پدر و مادر و اطرافیان با کودک رفتار صحیح نداشته باشند، او روی توالت می نشیند، ولی مدفوع نمی کند و چند دقیقه بعد در شلوار خود یا در گوشه ای مدفوع می کند. مادر و پدر و اطرافیان کودک نباید نسبت به زمان کنترل دفع کودک حساس باشند و اجازه دهند کودک خود به تکامل عصبی لازم برسد. اگر کودک به راحتی روی لگن می نشیند، او را تشویق کنند.