نحوه صحبت با کودک، چجوری بهش بگیم مریضه؟

گاهی بیماری های گوناگونی که بعضی از آن ها درمان های طولانی مدت دارد، به سراغ کودکان یا یکی از نزدیکان آن ها می آید، بیماری هایی مانند دیابت، نارسایی کلیه، صرع، سرطان و … . در حالی که بسیاری از کودکان پیش از مدرسه و حتی در سن مدرسه درباره بیماری ها اطلاعات درستی ندارند یا اطلاعات آن ها بسیار ابتدایی است. به نظر شما، آیا باید اطلاعات کافی درباره بیماری کودک یا اطرافیانی که او به آن ها دلبسته است، به وی داده شود یا بیماری را از او پنهان کرد؟

«ندا شاهواروقی فراهانی»، متخصص روان شناسی بالینی و عضو تیم طب تسکینی یکی از بیمارستان های تهران، درباره چگونگی بیان و تشریح بیماری برای کودکان نکات جالبی را مطرح می کند که در ادامه خواهید خواند.

کودک را دچار عذاب وجدان نکنید

برحسب این که کودک در چه رده سنی قرار دارد، باید درباره بیماری اطلاعات کافی و در حد درک کودک به او داده شود. این نکته اهمیت زیادی دارد زیرا کودک ذهن جست وجوگری دارد و اگر به وی چیزی گفته نشود، خود به تنهایی بیماری را تجزیه و تحلیل می کند و چه بسا خود را در بیماری اطرافیان مقصر می داند بنابراین دچار عذاب وجدان خواهد شد. کودک رابطه علت بیماری و درمان را متوجه نمی شود و هر پدیده همراه علت را در بروز بیماری و هر پدیده همراه درمان را در بهبود موثر می داند بنابراین با خودش فکر می کند، شیطنت او مادرش را بیمار کرده یا چون او را عصبانی کرده، مادرش مریض شده است و از آن جا که همیشه به کودک گفته می شود، آرام باش و فضولی نکن پس اگر گوشه ای بنشیند، مادرش خوب می شود بنابراین گوشه گیر می شود و کمتر بازی های کودکانه می کند. با توجه به این توضیحات، بهتر است قبل از این که خودش را مقصر بداند، درباره بیماری با او سخن گفت.

اصول مطرح کردن توضیحات بیماری

اما در بیان و شرح بیماری باید چندین مولفه را در نظر گرفت از جمله:

چه کسی خبر بیماری را به کودک بدهد؟

بهترین گزینه توضیح بیماری برای بزرگ سال پزشک یا روان شناس است در حالی که برای کودکان بهتر است خود بیمار یا یکی از نزدیکانی که مورد اعتماد کودک است، این خبر را بدهد.

در چه زمان و مکانی بگوید؟

نمی توان در هر زمان و مکانی درباره بیماری با کودک سخن گفت بلکه باید بهترین مکان و زمان را درنظر گرفت. جای خلوت، تاریک و محیطی که کودک در آن جا احساس خوبی ندارد یا هنگامی که او گرسنه، تشنه و … است، زمان مناسبی نیست. بهترین فرد کسی است که با کودک رابطه حسنه دارد و بهترین شرایط، زمانی است که کودک سرحال است. به عنوان مثال زمانی که با او به پارک رفته ایم و ساعتی بازی کرده است، بعد از آن، او را کنار خود می نشانیم و با زبانی قابل فهم برایش درباره بیماری می گوییم. نکته مهم این که بهتر است از قبل آماده باشیم که با چه شیوه و از کجا شروع کنیم و چگونه به سوالات احتمالی او پاسخ و تا چه اندازه جزئیات بیماری و درمان را توضیح دهیم.

توضیحات چقدر واضح و شفاف باشد؟

کودک متوجه ابهامات و علامت سوال های ما نیست بنابراین بهتر است توضیحات ما واضح باشد. مناسب ترین شیوه در بیان علت و درمان بیماری، توجه به فیزیولوژی بدن است. به عنوان مثال اگر قرار است درباره سرطان ریه توضیح دهیم با بیان جایگاه و عملکرد ریه و این که ریه بر اثر بیماری دچار چه مشکلاتی می شود، می توان ابهام کودک را برطرف و با استفاده از عکس، تصویر یا فیلم، فهم آن را آسان تر کرد. به کودک توضیح دهیم که ممکن است بعضی افراد در طول زندگی شان به بیماری مبتلا شوند و به علت بیماری فوت کنند و این موضوع ربطی به بازیگوشی تو ندارد. همان طور که گفتم ممکن است او خودش را مقصر بداند و اگر بیمار را از دست بدهد، دچار خشم و احساس گناه شود.

چگونه با کودک همدردی کنیم؟

برای کودکی که خودش بیمار است نیز باید مراحل درمان و چگونگی مصرف دارو را توضیح داد. اگر کودک سوالی داشت، منطقی و علمی پاسخ او را بدهید اما در طول مراحل درمان با او همراه باشید، همدردی کنید و به او این امید را بدهید که بهبود خواهد یافت اما ممکن است مراحل درمان کمی مشکل باشد و در هر شرایطی، شما همراه او خواهید بود. با او واقع بینانه صحبت کنید، این که آمپول دردی ندارد، حرف درستی نیست. درمان بیماری های سخت، مشکل است و نیاز به همراهی دارد. با او همراه باشید و شجاعت و صبوری کودک را تحسین و در این موارد با در نظر گرفتن پاداش، به او کمک کنید.