قصه برای کودکان، چه شرایط و محتوایی دارد؟

خدای متعال در قرآن ۳۰۰ داستان آورده است. پس داستان و قصه برای کودکان نقش مهمی دارد. قصه برای کودکان شرایطی دارد:

۱. باید شخصیت اصلی داستان، مثبت باشد‌ (بچه لجباز و تنبل و‌..اینها بار منفی دارد و الگوی منفی است.)

۲. قصه باید مثبت باشد.

حال این سوال پیش می آید که، پس بچه چه طور مبارزه با بدی ها و منفی ها را یاد بگیرد؟

جواب:

الف) این شناخت بدی و مبارزه برای ۷ سال دوم است چون کودکان زیر ۷ سال قدرت تحلیل مسائل را ندارند.

ب) کودکان آستانهٔ تحمل پایینی دارند.

اگر در زیر ۷ سال کار های بد و منفی را یاد کودکان دهیم٬ سریع بروز می دهند پس خیلی محتوا های منفی و بد به بچه ها ندهیم… (و این نکته قابل بیان است که کودک زیر ۴ سال باید فقط کنار مادرش باشد نه مهد و مراکز اجتماعی.)

۳. تصاویر قصه مثبت باشد. پس به طور کل، جهت دهی از لحاظ شنیداری و دیداری باید مثبت باشد.

قصه به اشکال مختلف بیان می شود:

۱. ترکیب تصویر و بیان هر دو.

۲. شنیداری، مثلا برایش تعریف می کنیم.

۳. تصویری، کتاب قصه بدون متن چاپ شده که با تصویر است و پدر و مادر یا خود بچه برای تصاویر قصه بسازند. حتی در مورد اهل بیت می توان تصویر سازی کرد. مثلا قصهٔ غدیر خم با تصویر باشد.

نکته:

یک انسان در طول عمر خود می تواند ۳۲ میلیون تصویر را ذخیره کند. همین گونه است که در اسلام نگاه به کعبه، پدر و مادر، قرآن، دریا، گل و حرم ائمه ع عبادت است‌. لذا بهتر است که در منازل خود نام ۱۴ معصوم و آیه های قرآن (وان یکاد و…) نصب باشد. داستان تصویری ممکن است؛

الف) تصویر از پیش طراحی شده باشد. قبل از بیان قصه، تصویر آن را تهیه کنیم.

ب) زنده باشد. یعنی همان لحظه که به کودک قصه می گوییم تصاویرش را بکشیم و این به بچه کمک می کند در شکل گیری شخصیت.

محتوای قصه:

ممکن است محتوای قصه حقیقی و یا تخیلی باشد. در قصه گویی اولویت با محتوای حقیقی است. مانند داستان انبیاء و اهل بیت ع و قصهٔ زندگی خود و واقعیت ها.

(لازم به ذکر است نکته ای در مورد دروغ در کودکان؛) دروغ کودکان زیر ۷ سال خیلی معنا ندارد یعنی اکثراً تخیلات ذهنی خود را بیان می کنند و باید تخیلات بچه را جهت دهی کرد با قصه های تصویری و تحلیل مثبت. دروغ گویی یک ناهنجاری با ریشهٔ محیطی است. گاهی ما عامل ایجاد دروغ می شویم. یعنی وقتی همسر یا فرزندمان در قبال دیر کردن خود راست می گوید، برخورد تندی می بیند لذا دفعهٔ بعد دروغ می گوید. و عمدتاً انسان های ترسو دروغ می گویند. برای پرورش قوهٔ تخیل بچه، گاهی اوقات میتوان قصه نیمه تمام برایش بگوییم تا خود کودک قصه را پایان دهد.