کودکان کار مجازی، یعنی چه؟

تصور ما از “کودک کار” خردسالانی هستند که در کارگاه‌ها یا سر چهارراهها مشغول به کار یا دستفروشی‌ هستند، باید گفت که کنار این دسته، “کودکان کار” دیگری وجود دارند که در “فضای مجازی” (به خصوص در اینستاگرام) به اجبار و در جهت سودآوری مشغول به‌کار هستند!
این بار با لباس‌های پر‌زرق و برق، عکس، فیلم، رقص و نمایشی که از هیچ چیزی خبر ندارند و قرار است برای خانواده‌‌هایشان یا سودجویان، درآمدزایی کنند؛ بچه سه چهار ساله‌ای که تبدیل به یک سلبریتی اینستاگرامی شده و مخاطبان باید هر روز شاهد پیام‌های او باشند.
دختربچه‌ای با ظاهری آرایش کرده، لباس و کفش مارک که دیالوگ‌های مادرش را از حفظ می‌گوید! کودکانی که نگاه آنها عاری از کودکانه‌ها و شیطنت‌های بچگانه است و آنها را شبیه سلبریتی‌هایی می‌کند که باید لایک بیشتری دریافت کنند!
بچه‌ها هر طور که شده باید تبلیغ کنند (از جمله مسابقات مجازی) و “والدین بدپرست مجازی” هم باید طوری شرح عکس بنویسند که انگار قرار نیست تبلیغ باشد؛ در واقع، بچه‌ها، مجسمه‌ متحرکی برای تبلیغات مادران‌شان هستند.
کودکانی که باید مدام وقتشان را در آتلیه‌ها بگذرانند و از تمام لحظاتشان عکس و فیلم گرفته شود چون قرار است لباس روی تن‌شان، کرم، شامپوی بدن، آدرس کلینک‌های پوست و زیبایی، محصولات آرایشی و مصرفی و.. تبلیغ شود!
یکی دیگر از جلوه‌های شایع این موضوع، کودکانی‌اند که با انتشار فیلمی از آنان، آنها را بدل به سوژه‌هایی برای خندیدن مردم کرده و بعد هم از آنها سلبریتی ساخته است که برای عده‌ای به اصطلاح شاخ و خز صفحات مجازی، درآمدزایی کنند و موجب جذب بیشتر فالوور، لایک و کامنت صفحه‌شان باشند!
مردم هم ناآگاهانه و بدون اینکه اندک تصویری از تبعات زندگی این کودک در بزرگسالی داشته باشند، بی‌مهابا فیلم‌ها را منتشر می‌کنند و می‌خندند!
هیچوقت این سؤال پرسیده نمی‌شود که آیا وقتی این کودک در بزرگسالی در پی هویت، علاقه و شغل خود برود، از بابت تصاویری که از او باقی مانده است شرمگین نخواهد شد؟ کودکان کار مجازی علاوه بر تأمین نیازهای مادی، عملاً تأمین‌کننده کمبودها و عقده‌های روانی والدین خود نیز می‌شوند چرا که در موج چشم و هم‌چشمی و سلبریتی‌سازی‌‌ها مجبورند با نمایش بدن و لباس خود به رقابت با سایر کودکان و “پدرانه و مادرانه‌های مدرن بپردازند” و پرچم پیروزی را برای غنای روانی والدینشان بالا ببرند!
همه مسئولیم…حاکمیت، نهادهای انتظامی، قضایی و سازمان‌های مردم‌نهاد مدافع حقوق کودک و …
چند راهکار برای حل معضل کودکان کار مجازی
ـ ارتقاء سطح بهداشت روان و رفتار
ـ بالا بردن مهارت و سواد مجازی در خانواده‌ها و کودکان (به ویژه از مقطع دانش‌آموزی)
ـ تقبیح مصرف‌گرایی و دوری از تجمل‌گرایی
ـ تشویق رفتار و عملکرد مثبت و واقعی کودک در جهت افزایش اعتماد به‌نفس
ـ کنترل صفحات مجازی توسط مسئولان مربوطه و جلوگیری از سودجویی افراد بدسرشت
ـ مسئول دانستن والدین با رعایت قوانین حقوق کودک
ـ آشنایی کودکان با حقوق خود از کودکی و مهارت‌آموزی در راستای دفاع از آن