اختلالات تیک در کودکان، نشانه چیست؟

یک روانشناس با اشاره به اینکه بین ۵ تا ۲۵ درصد کودکان در سنین مدرسه نوعی از تیک را تجربه ‌می‌کنند، گفت: تیک‎ها حرکات نامنظم، غیرقابل کنترل و تکراری عضلات است که سریع، تکرارشونده، غیرریتمیک و کلیشه‌ای هستند .

ثریا سادات حسینی، درباره انواع تیک با بیان اینکه تیک‌ها معمولا به سه شکل حرکتی، پلک‌زدن، بالا انداختن شانه و خم کردن گردن هستند، افزود: تیک‌ها در هر بخشی از بدن ممکن است بروز کنن،   نوع دوم تیک که به صورت صوتی است شامل صاف کردن گلو، بالا کشیدن‌بینی، سرفه‌کردن بوده و سومین نوع تیک‌های پیچیده‌تر  هستند که شامل حرکات موزون رقص‌ مانند یا گام برداشتن به طریقی خاص، اشاره کردن، یا تکرار کلمات و اصطلاحات است.

این روانشناس ادامه داد: گاهی تیک ترکیبی از دو نوع حرکتی و صوتی است همچنین اختلالات تیک معمولا در دوران کودکی آغاز می‎شوند و نخستین بروز آنها تقریبا به سن پنج سالگی بر می‎گردد.

حسینی با بیان اینکه عمدتا بین ۵ تا ۲۵ درصد کودکان در سنین مدرسه نوعی از تیک را تجربه ‌می‌کنند، گفت: حدود ۴۰ تا ۹۰ درصد کودکان مبتلا به تیک خصوصیات اختلال کمبودتوجه یا بیش‌فعالی را هم دارند و در بیش از ۲۵ درصد موارد افراد مبتلا ابتدا اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی داشته و بعدا دچار تیک شده‌اند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا ‌می‌توان کنترلی بر کمتر تکرار شدن تیک داشت؟ گفت: گاهی به صورت ارادی برای مدت کوتاه فرد می‌‌تواند حرکت تیک را کنترل کند، اما کنترل ارادی تیک باعث اضطراب بیمار می‌‌شود و هر چقدر فشار عصبی بیمار گسترش یابد تعداد تیک‌ها نیز بیشتر و برعکس هرچه تمرکز فرد افزایش یابد تعداد تیک‌ها کاهش می‌‌یابد و حتی در زمان خواب این تیک‌ها از بین می‌‌روند.

این روانشناس با بیان اینکه علت مشخص و قطعی برای ابتلا به تیک ثابت نشده است، گفت: تیک معمولا به دنبال یک محرک مانند بیماری جسمی، بی‌خوابی یا استرس روانی آغاز ‌می‌شود ولی پس از قطع محرک همچنان ادامه ‌می‌یابد.

حسینی ادامه داد: علت روانی تیک اضطراب، حساس بودن و تجربه زیاد استرس توسط کودک و همچنین علل وراثتی است، طبق تحقیقات به این نتیجه رسیده‌اند که افراد مبتلا به تیک های ساده، در ناحیه حرکتی اولیه قشر مغز مشکل دارند، در حالی که افرادی که ترکیبی از تیک‌های ساده و پیچیده را نشان ‌می‌دهند در قشر پیش حرکتی، پیش‌پیشانی و آهیانه دچار نقص هستند.

وی اضافه کرد: اختلال در عملکرد برخی از بخش‌های مغز و برهم خوردن تنظیم مواد شیمیایی مغز به خصوص دوپامین منجر به  بروز تیک می‌شود حتی تاثیر زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد نیز در بوجود آمدن آن نقش دارد.

این روانشناس گفت: هیجانات شدید حتی ناشی از خوشحالی یا یک اتفاق خوب هم می‌تواند باعث تشدید تیک در فرد مبتلا شود و یا کودکی که دوره خاموشی تیک حرکتی مزمن را سپری می‌‌کند به دنبال استرس ناشی از دعوای والدین به عود حملات تیک دچار می‌شود.

حسینی خاطرنشان کرد: خواب منظم مخصوصا در شب بسیار مهم است و تشویق و بازی‌های نشاط آور برای تخلیه هیجانی کودکان دچار اختلال تیک بسیار مفید است همچنین نوازش  و در آغوش گرفتن کودک از شدت استرس ‌می‌کاهد.

وی گفت: با استفاده از تنش‌زدایی و حل تعارضات نیز می‌‌توان آرامش روانی را در کودک ایجاد کرد.همچنین کمک به فرد برای افزایش توانایی اجتماعی موجب رضامندی و بالا رفتن سطح اعتماد به نفس و تغییر رفتار کودک بسیار موثر است.

این روانشناس یاد‌آور شد: فعالیت‌های ورزشی باعث کمتر شدن استرس و کاهش تکرار تیک ‌می‌شود، همچنین عدم توجه یا مسخره کردن کودک زمانی که وی حرکات تیک را نشان ‌می‌دهد، و حتی والدین در مدرسه و مهد کودک را باید بررسی کنند تا کودک آنها مورد تمسخر نباشد و در زمان‌هایی که کودک تیک را بروز می‌دهد بهتر است والدین کم توجهی کرده به این معنا که وانمود کنند این حرکات را نمی‌‌بینید و در زمان‌هایی که تیک نشان نمی‌‌دهد به او توجه و نگاه مثبت کنند..

وی در خصوص درمان تیک گفت: درمان اختلال تیک به شدت آن بستگی دارد و ‌می‌تواند به صورت آموزش‌های روان ‌شناختی، درمان‌‌های حمایتی و درمان‌‌های رفتاری باشد. همچنین مهم‌ترین بخش از درمان اختلالات تیک آموزشی و درمان‌‌های حمایتی است و در بسیاری از موارد، تیک‎ها خود به خود و بدون انجام درمان رفع می‎شوند و در تیک‎های شدید که موجب بروز اختلال در زندگی روزمره می‎شوند باید با استفاده از روش‎های درمانی مختلف دارو یا تحریک عمقی مغز درمان شوند.