آموزش مسائل زناشویی به کودکان، زود نیست؟

با توجه به اینکه کودکان، امروزه با انواع رسانه های اطلاعاتی و ارتباطاتی محاصره شده اند، خواه ناخواه در معرض آگاهی های جنسی و تبلیغات نامناسب وسایل جنسی در گوشه کنار فضای مجازی یا در شبکه های ماهواره ای هستند. همچنین با ورود آنها به مدرسه و یا پیش از آن، مهدکودک و پیش دبستانی، در معرض اطلاعات هم کلاسی های خود قرار گرفته و حتی در صورتی که کنجکاو هم نباشند، چیزهای نمی شنوند که کنجکاویشان تحریک می شود.

گروهی وجود یک سیستم آموزشی یکپارچه و همگانی در سطح آموزش و پرورش را بهترین گزینه برای به عهده گرفتن مسئولیت آموزش مسائل جنسی می دانند.اما در عین حال رویکرد دیگری در این راستا معتقد به پررنگ تر کردن نقش والدین در خصوص آموزش و اطلاع رسانی جنسی به فرزندان است.

در این رویکرد نگاه به آموزش مسائل جنسی برای کودکان براساس نیاز فرزندان و فرهنگ خانواده ها متنوع است. در این خصوص مادرها و پدرها باید آگاهی و آمادگی لازم را داشته باشند تا بتوانند مسائل جنسی فرزند خود را حل کنند و پاسخگوی سوالات و درخواست هایشان باشند.

از یک طرف کنجکاوی کودکان و از سوی دیگر جریان اطلاعات، فضا را مخدوش کرده است؛ لذا به عقیده من خانواده ها باید یاد بگیرند که چگونه رفتار کنند، در حالی که دیگر نمی توانند با تغافل یا ساده انکاری از کنار این مسائل عبور کنند؛ باید تا حدودی بر فضای فرهنگی بچه ها مسلط شود و بتواند پاسخ های لازم را داشته باشند.

بسیاری از والدین به دلایل متعددی از جمله نداشتن آگاهی، احساس شرم و ناراحتی، نگرش منفی به امور جنسی، قبیح دانستن بیان مسائل مربوط به امور جنسی، هراس از پیامدهای منفی این اطلاعات، انداختن بار این مسئولیت بر دوش مراکز آموزشی و مدرسه، داشتن باورهای غلط همچون کودک خودش روزی بزرگ می شود و به این مسائل پی می برد و یا اینکه اگر پدر و مادر درباره مسائل جنسی با کودک خود حرف بزنند، حرمت بین آنها شکسته می شود و… نه می خواهند و نه می توانند در مورد مسائل جنسی با کودک و نوجوان خود به گفتگو بپردازند.

 در صورتی که اگر کودک یا نوجوان در بیرون از منزل به وسیله منابع مختلفی همچون دوستان و اینترنت و… به طور نامناسبی با مسائل جنسی آشنا شود، کار و تلاش والدین در زمینه آموزش جنسی دو برابر خواهدشد. زیرا در وهله اول باید افکار نامناسب و آموخته های نادرست فرد در زمینه امر جنسی تغییر یابد و سپس آموزش مناسب و صحیح آغاز شود.

چالش اصلی دیگر در زمینه آموزش مسائل جنسی به کودکان چگونگی پاسخ به سوالات آنهاست و اینکه اساسا در هر زمینه ای چه نوع اطلاعاتی باید در اختیار کودکان و نوجوانان قرار بگیرد.
نکته بسیار مهم در این میان آن است که والدین و معلمان باید گام به گام با بچه ها بزرگ شوند. اطلاعاتی که در این خصوص به کودک ۳ ساله داده می شود، بسیار متفاوت با دختر ۱۳ ساله است.

از طرفی عدم آگاهی دادن و طفره رفتن از پاسخ به مسائل بلوغ سوالات جنسی، باعث می شود به کنجکاوی های کودک و نوجوان تازه بالغ شده دامن زده شود، بنابراین خانواده مهمترین موقعیتی است که بایستی اطلاعات لازم و کافی را به کودک و نوجوانش بدهد و آرام آرام به راهنمایی وی بپردازد.

جوان وقتی می خواهد مسائل جنسی را با والد خود در میان بگذارد، بایستی احساس امنیت کند. پدر یا مادر باید با فرزند خود صحبت کند و بگوید این مسائل و جریانات برای آنان نیز پیش آمده و قابل درک است و ذهن خود را خیلی درگیر این مسائل نکن. نباید به گونه ای صحبت شود که کنجکاوی های شدید برای کودک و نوجوان پیش آورد تا جایی که تحریک شده و به سمت تجربه کردن و فهمیدن مسائل بیان شده روی بیاورد.

مثلا یک کودک پیش دبستانی باید بداند که چه کسی و تا چه حدی می تواند به بدن او دست بزند؛ مثلا اعضای تناسلی او از جمله قسمت های است که جزء و الدین و پزشک کسی حق مشاهده یا لمس آن را ندارد. به تدریج باید در مورد ارزش های خانواده و این که هر جنسی چه رفتارهایی پذیرفته است یا مسائلی مثل مفهوم حریم خصوصی، با کودکان صحبت شود و البته باید توجه داشت که بچه ها به طور همزمان از دنیای اطراف (از جمله دوست و آشنا، سایر کودکان و انواع رسانه ها) در حال دریافت اطلاعات هستند.

هر چه سن کودک بالاتر می رود، اثرگذاری دنیای اطراف و به ویژه دوستان او بیشتر می شود والبته پدر و مادر باید بتوانند به درستی و با عبارات قابل فهم برای او به سوالات وی پاسخ دهند. حتی وقتی والدین احساس می کنند که کودک نگرانی هایی دارد ولی نمی تواند در این خصوص سر صحبت را باز کند، گاه لازم است خودشان به بهانه ای آغازکننده بحث باشند.

بخش عمده ای از این محتوای آموزشی نیز به خود والدین بر می گردد. آنها باید اطلاعات صحیح داشته باشند و به علاوه باید بدانند در مواجهه با سوالات و با موقعیت هایی مثل کنجکاوی های جنسی آنها (مثلا به بهانه دکتربازی) یا حتی خودارضایی در این دوران باید چه عکس العملی نشان دهند. واکنش های نادرست و شتاب زده می توانند تاثیرات عمیق بر تربیت و رشد روانی اجتماعی کودکان بر جای بگذارد.

بنابراین لازم است والدین کودکان و خصوصا مادران ابتدا خود اطلاعات مناسب برای آموزش کودکان و پاسخ به سوالاتشان را کسب کرده و سپس در نهایت احترام و جدیت به ایجاد رابطه صمیمانه و معتمدانه با کودکان در زمینه مسائل جنسی بپردازند تا بدین ترتیب خطرپذیری و احتمال کسب اطلاعات غلط و نامناسب جنسی را برای فرزندانشان به حداقل برسانند.